Jeśli nie pisałeś / pisałaś jeszcze rozprawki, ta pisemna forma wypowiedzi może spędzać Ci sen z powiek. Rozprawka to przecież podstawa, wymagana często na maturze lub innego rodzaju egzaminach. Wbrew pozorom, napisanie rozprawki nie jest jednak wcale trudne. Podążając za poniższym wskazówkami, na pewno uda Ci się napisać dobrą rozprawkę na każdy temat.
Co to jest rozprawka? Rodzaje rozprawek
Rozprawka to taka forma wypowiedzi pisemnej, która ma za zadnie udowodnić lub zbić postawioną na początku tezę lub hipotezę. Ten mechanizm zależy właśnie od rodzaju rozprawki – zależnie od tego, czy oparta jest ona na tezie (jak w przypadku rozprawki dedukcyjnej), czy hipotezie (rozprawka indukcyjna), sposób argumentowania będzie różny.
Najważniejszą cechą dobrej rozprawki jest odpowiednia argumentacja. Podajemy ją w oparciu o fakty bądź dedukcję wynikającą z naszej obserwacji rzeczywistości. Argumentacja powinna występować w rozwinięciu tekstu. We wstępie podajemy tezę lub hipotezę, natomiast w zakończeniu podsumowujemy to, co udało nam się przedstawić bądź wydedukować w trakcie rozprawki.
Rozprawka powinna być poparta odpowiednimi argumentami i nie posiadać nacechowanych emocjonalnie napisów, ale bliższa jest esejowi niż na przykład sprawozdaniu lub reportażowi. Celem rozprawki jest przedstawienie zdania na jakiś temat i przekonanie do niego czytelnika.
Rozprawka dedukcyjna
Główną cechą rozprawki dedukcyjnej jest jej oparcie na tezie. Teza, czyli stwierdzenie, co do którego słuszności jesteśmy przekonani, przedstawiana jest na początku i w dalszej części rozprawki staramy się udowodnić, przekonać rozmówcę, że jest ona słuszna. Bardzo często w przypadku tego typu rozprawki wybierane są tematy, które łatwo udowodnić, na przykład: ”Spacery po lesie poprawiają nastrój”, lub „Psychoterapia pomaga w wyjściu z depresji”. Warto w takiej rozprawce wybrać tezę, co do której faktycznie jesteśmy przekonani, wtedy argumentacja wyjdzie bardziej naturalnie, a rozprawka będzie logiczna i klarowna. W trakcie tego rodzaju rozprawki można podać kilka argumentów przeciwnych tezie, a następnie odpowiednio je zbić, jednak nie powinno być ich więcej, niż argumentów, które przytaczamy na poparcie prawdziwości postawionej na początku tekstu tezy.
Rozprawka indukcyjna
Rozprawka dedukcyjna jest nieco bardziej skomplikowana. Oparta jest na hipotezie, czyli stwierdzeniu, co do którego nie mamy pewności, że jest prawdziwe. To forma, w której bardziej zadajemy sobie pytanie i w dalszej części tekstu roztrząsamy dane zjawisko podając argumenty zarówno „za”, jak i „przeciw”. Zależy to jednak od stopnia, do jakiego wierzymy w postawioną przez nas hipotezę, są bowiem trzy sposoby argumentacji w przypadku tego rodzaju rozprawki. Po pierwsze, możemy hipotezę traktować w zasadzie jako tezę, w dalszej części tekstu argumentując tak, aby przekonać siebie i czytelnika, że hipoteza jednak jest słuszna. Po drugie, możemy zadziałać przeciwnie, czyli postawić hipotezę, z którą się nie zgadzamy i w trakcie argumentacji odpowiednio podważyć przytoczone we wstępie stwierdzenie. Trzeci sposób to natomiast najczęściej niejednoznaczny problem filozoficzny bądź moralny, który jest argumentowany w dalszej części pracy zarówno poprzez argumenty „za”, jak i przeciw”. Taka rozprawka nie musi skutkować opowiedzeniem się po którejkolwiek ze stron, a problem możemy pozostawić nierozwiązany, w podsumowaniu należy wyodrębnić zarówno najważniejsze argumenty za hipotezą, jak i ją podważające.
